Şemalar nasıl oluşturulmuş olurlarsa olsunlar, bilişsel kuramcılara göre, yaklaşık olarak herkes için aynı biçimde işlev görürler. Aşağıda New York ve Connecticut Bilişsel Terapi Merkezi'nin müdürü Doç. Jeffrey Young'ın ileri sürdüğü beş şema tipi bulunmaktadır. Jeffrey Young aynı zamanda Kişilik Bozukluğunun Bilişsel Terapisi (Şema Odaklı Yaklaşım) kitabının da yazarıdır. Şemalar üzerindeki çalışmaları ile ünlüdür.
Dr. Young'a göre beş şema bölgesi ya da alanı vardır:
Bağlantı kopukluğu ve reddetme
Bozuk özerklik ve performans
Bozuk sınırlar
Başkaları tarafından yönlendirilme
Aşın temkinlilik ve engellenme
Bunların bizim geçtiğimiz evreler değil, sadece şema olduklarını aklınızdan çıkarmayın. Yaşımız ilerledikçe bu alanlarla uğraşırız. Ebeveynlerimiz sevecen mi yoksa istismarcı mı olacak? İyi bir kendilik değeriyle mi yetişeceğiz yoksa zarar verici olduğumuzu ya da iyi olmadığımızı düşüneceğiz?
Bu ve diğer konularla uğraşıp, deneyimlerimizi yaşarken aslında şemalarımızı oluşturmaktayız. Çocukluktan çıkarken, ebeveynlerimizin ve diğer kişilerin ya sevgi dolu ve sıcak olduklarını ya da terk edip canımızı acıtacakları için güvenilmez olduklarını düşünürüz. Bazende ortalarda bir yerlerde durur, çoğu kişinin iyi olduğuna inanırken, kimilerindende sakınmak gerektiğini öğreniriz. Bu işleyişlerin ve sınıflandırmanın çoğu bilinçdışıdır, biz bunların oluşumunun farkına varmayız. Ancak bilgi; bilinçli zihnimiz açısından ulaşılabilirdir.