Her insan çevresiyle sürekli etkileşim halindedir ve çevresine uyum sağlamaya çalışır. Kendi yararına olan, ama çevresine de ters düşmeyen çözümler geliştirir. Kendi dürtüleriyle, çevrenin gerektirdiklerini bağdaştırmaya çalışır ve bu doğrultuda insanlar ile iletişime girer.
Kişilik bozukluğu kendini insanlar arası ilişkilerde gösterir. Kısaca kişilik bozukluğu, kişinin kültürüne göre beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süre giden bir iç yaşantı ve davranış örüntüsüdür, ergenlik veya genç erişkinlik yıllarında başlar, zamanla kalıcı olur, sıkıntı ve işlevsellikte bozulmaya yol açar.
Kişilik bozukluklarının toplumdaki yaygınlığı %6-9 dolayındadır. Bütün kişilik bozuklukları göz önüne alındığında kadın ve erkek cinsiyetler eşit olarak etkilenir.
Kişilik yapılarının temel ortak özellikleri :
1. Kişiliğin çekirdekleri yaşamın ilk yıllarında atılır ve oluşur. Kişiliğin gelişmesi ergenlik ve delikanlılık çağının sonuna kadar sürer. Sonuçta kişilik uzun bir zaman diliminde şekillenir.
2. Herkesin kişiliği kendine özgüdür.
3. Kişilik uzun bir zaman diliminde şekillendiği için katıdır ve değişmez bir yapıdadır.
4. Kişilik bozukluğu olan kişide normaldışı davranışlar kendini rahatsız etmez, tersine haz vericidir.
5. Kişilik bozukluğu olan bir kimse kendini çevreye değil, çevreyi kendisine uydurma yolunu seçer.
Kişilik Bozukluğu Türleri
Paranoid Kişilik Bozukluğu: Başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayıp sürekli bir güvensizlik ve kuşkuculuk gösterme örüntüsüdür.
Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sürekli toplumsal ilişkilerden kopma ve başkalarıyla birlikte olunan ortamlarda duyguların anlatımında kısıtlı kalma örüntüsüdür.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu : Yakın ilişkilerde birdenbire rahatsızlık duyma ve yakın ilişkilere girebilme becerisinde azalma ile belirli, toplumsal ve kişilerarası yetersizliklerin yanısıra bilişsel ya da algısal çarpıklıkların ve alışılagelenin dışında davranışların olduğu yaygın bir örüntünün olmasıdır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu : Başkalarının haklarını saymama, başkalarının haklarına saldırma ile giden yaygın bir örüntü olmasıdır. Bu tanı 18 yaşından önce konmaz.
Borderline Kişilik Bozukluğu : Kişilerarası ilişkilerde benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli bir örüntü vardır.
Histrionik Kişilik Bozukluğu : Hemen her alanda aşırı duygusallık ve ilgilenilme arayışı vardır. Görece olarak kadınlarda daha sık gözlenir.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu : Üstünlük duygusu, beğenilme gereksinimi ve empati yapamama temel özellikleridir. Benlik saygıları kolay zedelenebilir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu : Toplumsal ketlenmenin, yetersizlik duygularının ve olumsuz değerlendirilmeye aşırı duyarlılığın olduğu sürekli örüntüdür.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu : Uysal ve yapışkan davranışa ve ayrılma korkusuna yol açacak biçimde, aşırı bir düzeyde kendisine bakılma gereksiniminin olduğu sürekli bir örüntüdür.
Obsesif Kişilik Bozukluğu : Düzenlilik, mükkemmelliyetçilik ve kontrol koyma üzerine aşırı kafa yormanın olduğu sürekli olduğu bir örüntüdür.
Kişilik bozukluklarının NLP ve Hipnoz terapisi ile düzelmesine yönelik birçok yöntem uygulanmakta ve başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Nur Meriç
PSK Gelişim ve Aile Danışmanı